قلعه تیس(پرتغالیها)

 قلعه تیس(پرتغالیها)

پهره..وبلاگ فرهنگی هنری وادبی بلوچستان :قلعه تیس یا قلعه پرتغالی ها بر فراز تپه ای مشرف به جاده چابهار- تیس و در 5 کیلومتری شهر چابهار قرار دارد.این قلعه به ابعاد 54×26 متر ساخته شده است. عرض ساختمان بر پهنه دماغه‏اى که پانصد متر از آبخوردریا فاصله دارد در قسمت انتهایى دماغه واقع است. در قسمت شمال شرقى درب ورودى اصلى قرار دارد و داراى هشتى وسیعى است .

هشتى با سقف بلند و داراى چهار گوشواره خلفى که در پشت دیوارهاى هشتى واقع شده‏اند، هر کدام از آنها خود یک اطاقى است که با پى‏هاى قطور ساخته شده‏اند. و داراى ایوانى است که دو پله یا حدود یک متر از سطح حیاط قلعه بلندتر است. در ضلع شمالى شرقى آثار اطاقهایى وجود دارند که اکنون خراب شده‏اند و هر کدام داراى یک اطاق بزرگتر مشرف به ایوان و ایوان اختصاصى هستند. طرز ساخت بنا (اطاقها و ایوانها) شبیه به کاروانسراى شاه‏عباسى بیستون است که در زمان شاه سلیمان صفوى ساخته شده است.

در سه طرف حیاط حجره‏ها و اطاقهایى شبیه حجره‏ها و اطاقهاى ضلع شمالى وجود دارند. در سمت ساحل دریاى عمان آثار دو برج بزرگ در طرفین دیده مى‏شود. برج سمت راست که در جنوب قرار دارد بصورت یک اطاق با یک ایوان و یک شاه‏نشین است که بر روى هرمى مکعب مستطیل شکل پى‏سازى شده و یک برج یا منار برروى آن قرار گرفته و یک منار به ارتفاع 6/5 متر باقى مانده است.

مصالح بکار رفته در ساخت قلعه، آجر، سنگ و گچ مى‏باشند و آثار تزئینات از آجر و سنگ در اطراف گلدسته‏ها باقى مانده‏اند. این مناره براى دیده‏بانى بکار مى‏رفته است و چون بر همه خلیج دهانه تیس دید کافى دارد و در ضمن از فاصله زیادى در دریا دیده مى‏شود. سبک ساخت و نوع مصالح بکار رفته مناره و گوشواره سبک سلجوقى مى‏باشد و تعمیرات بعدى که در اطاقها و ایوانها انجام شده بیشتر سبک صفوى و سبک دوران قاجاریه است. در وسط و گوشه‏هاى حیاط قلعه آثارى از آب انبارها دیده مى‏شود که از سنگ و ساروج و گچ ساخته شده‏اند. در بیرون دیوار بلند قلعه آثار چاهى وجود دارد که در سنگ صخره کنده شده است. لبه چاه با استفاده از سنگ و ساروج محکم شده است. در قسمت سقف قلعه چوبهایى بکار رفته است که احتمالاً از نقاط دیگر به این محل آورده شده‏اند. تزئینات دور منار و آجر چینى شبیه سبک تزئینات مناره‏هاى دوره سلجوقى مى‏باشند اگرچه از بین رفته‏اند ولى نقش‏هایى به رسم‏ الخط عربى و خط کوفى از اثر برجستگیها و گودیها مشخص مى‏شود. اندازه اطاقها معمولاً 3×4 متر یا کمتر است که در دور یا چهار طرف یک پهنه وسیع واقع شده‏ اند.

در کتاب باستان‏شناسى و تاریخ بلوچستان به نقل از سرتیپ مهدى‏خان مهندس ایرانى آمده است:

«درتیس بسیار قلعه خوبى است و یک سمت بدنه قلعه وصل به دریاست، قدرى ناتمامى دارد که بنّا و عمله در آن مشغول کارند. دیوار بزرگى از سمت دریا کشیده‏اند براى باراندازى و غیره حصن معتبرى است و اصل قلعه نو در روى تپه مرتفعى ساخته شده است».(سنه 1282 ه ش)

قدمت قلعه تیس به دوره اسلامی باز می گرددو با شماره 555 درسال 1345 هجری شمسی در فهرست آثار ملی ایران به عنوان یک اثر ملی تاریخی به ثبت رسیده است. 

قلعه پرتغالیها - ویکیپدیا